Oreksi politik për sanksione të BE-së ndaj Serbisë po rritet, edhe pse Beogradi përpiqet të lajë duart nga një sulm dramatik në Kosovë.
“Ky operacion tregon një ngritje serioze ushtarake dhe përbën një përshkallëzim të madh”, u tha eurodeputetëve në Strasburg të martën (3 tetor) komisioneri i BE i ngarkuar për menaxhimin e krizave, slloveni Janez Lenarçiç, raporton “EuObserver”.
Ai foli pasi një grup prej 30 serbëve të armatosur qëlluan për vdekje një polic kosovar më 24 shtator pranë fshatit Banjskë në veri të Kosovës.
Një përleshje me armë në një manastir ortodoks serb më vonë bëri që Policia e Kosovës të vriste tre nga sulmuesit serbë.
Kosova gjithashtu kapi kamionë me armë dhe eksplozivë në atë që dukej si përgatitje për një ofensivë më të madhe.
Nga ana e saj, Serbia arrestoi të martën një politikan serb të Kosovës të quajtur Milan Radoiçiq nga partia Lista Serbe, i cili pranoi se kishte marrë pjesë në sulmin në Banjskë.
Dhe Beogradi po i përshkruan ngjarjet si një operacion i egër i kontrabandës së armëve.
Komisioni i BE-së dhe shërbimi i jashtëm po presin derisa të dalin prova se kush e urdhëroi sulmin në një hetim të policisë së Kosovës, i cili po ndihmohet nga EULEX-i.
Por politikanët kosovarë pretendojnë se pas kësaj qëndron presidenti serb Aleksandar Vuçiq.
“Derisa ne po angazhoheshim në Bruksel në atë që quhet një dialog normalizimi, Serbia po përgatitej për një pushtim të vendit tonë”, tha të martën ministrja e Jashtme e Kosovës, Donika Gërvalla-Schwarz.
Sipas burimeve diplomatike, Kroacia i është bashkuar publikisht një blloku prej rreth tetë vendeve të BE-së që në heshtje po bënin thirrje për sanksione të BE-së kundër Beogradit.
Dhe Lenarçiç dënoi sjelljen e Serbisë rreth asaj që BE-ja po e quan një “sulm terrorist”, pavarësisht nëse Vuçiqi ishte prapa sulmit.
“Retorika nga Beogradi në lidhje me 24 shtatorin është shumë shqetësuese, siç ishte edhe mënyra në të cilën u kremtua dita e zisë”, tha Lenarçiç.
Kur filluan të shtënat, Vuçiqi marshoi rreth 4,000 ushtarë shtesë në kufirin e Kosovës dhe ministri i tij i mbrojtjes Millosh Vuçeviq tha se ushtria do të hynte në Kosovë nëse ishte e nevojshme.
Vuçiqi i tërhoqi ata përsëri pas një proteste të ShBA-së dhe bisedimeve urgjente të NATO-s në Bruksel, me qindra ushtarë të tjerë britanikë dhe holandezë të NATO-s që tani janë nisur drejt Kosovës për të ndihmuar në ruajtjen e paqes së tensionuar.
Por ai gjithashtu shpalli një ditë zie kombëtare, në të cilën të armatosurit serbë u quajtën “heronj”, “luftëtarë të lirisë” dhe “dëshmorë” nga politikanët kryesorë serbë. “Për mua, ata kurrë nuk do të jenë terroristë”, tha Vuçiqi.
Serbia është një vend kandidat për në BE, me Beogradin që ende merr rreth 300 milionë euro në vit ndihmë para anëtarësimit.
Por progresi i saj në BE ka ngecur gjatë dy viteve të fundit për shkak të përkeqësimit të marrëdhënieve me Kosovën, rënies demokratike dhe refuzimit të Vuçiqit për t’iu bashkuar sanksioneve perëndimore kundër Rusisë për luftën në Ukrainë.
Trajtimi i sulmit terrorist të Kosovës nga ana e Serbisë ka të ngjarë të jetë një shenjë e keqe për raportin e saj të ardhshëm të zgjerimit të BE-së, që pritet në vjeshtë.
“Përparimi i Serbisë në sundimin e ligjit dhe normalizimin e marrëdhënieve me Kosovën është thelbësor dhe do të vazhdojë të përcaktojë ritmin e përgjithshëm të negociatave të pranimit”, tha të martën komisioni i BE-së.
Por për shumicën e eurodeputetëve që folën në Strasburg të njëjtën ditë, qasja pasive-agresive nuk ishte më e mjaftueshme.
“Unë nuk mendoj se duhet të nënvlerësojmë atë që po ndodh në Kosovë. Komuniteti serb [i Kosovës] dhe Lista Serbe [pala e përfshirë në sulm] kontrollohen nga Vuçiqi”, tha deputeti konservator kroat Ladislav Ilçiq, duke krahasuar sulmin në Banjskë me fillimin e armiqësive të Serbisë kundër Kroacisë në Luftërat Ballkanike.
“Kjo vrasje e policit [të Kosovës] në detyrë, Afrim Bunjaku, ishte një e shtënë në paqe, një e shtënë ndaj sigurisë, një e shtënë ndaj jetës normale në veri të Kosovës”, tha eurodeputetja gjermane e të Gjelbërve dhe raportuese për Kosovën, Viola von Cramon-Taubadel.
“Lidhjet e Radoiçiqit [i armatosuri i arrestuar] … me zyrtarët në Beograd janë më se të dukshme”, shtoi ajo.
Eurodeputetët në të gjithë rrafshin politik kërkuan sanksione ndaj Serbisë sipas modelit të atyre të vendosura ndaj Kosovës në qershor, kur Prishtina u akuzua për ndezjen e tensioneve etnike në zgjedhjet lokale.
Këto përfshinin pezullimin e vizitave dhe takimeve dypalëshe të nivelit të lartë të BE-së si dhe ngrirjen e bisedimeve mbi fondet e para-pranimit të vitit të ardhshëm.
“Vuçiqi mësoi nga [udhëheqësi serb i ndjerë Slobodan] Millosheviq dhe të tjerët se si t’i lejojë disa njerëz të vegjël të gjelbër të bëjnë diçka dhe të mos përfshihet vetë. Pas ngjarjes së 24 shtatorit, ne nuk mund t’i kthehemi punës si zakonisht”, tha Eurodeputeti gjerman i Partisë Popullore Evropiane, Michael Gahler.
Akuzat e Rusisë
Disa eurodeputetë e akuzuan Vuçiqin se i shërben interesave të presidentit rus Vladimir Putin duke sponsorizuar destabilitetin edhe në Bosnjë, Mal të Zi dhe Maqedoninë e Veriut.
“Për vite të tëra, ne e kemi lejuar Vuçiqin në heshtje të minojë stabilitetin në rajon, të mbetet mbështetës i Kremlinit … megjithatë fondet e BE-së vazhdojnë të rrjedhin dhe ne e trajtojmë atë si një mik, duke e nxitur atë të shkojë më tej”, tha eurodeputetja holandeze e të Gjelbërve, Tineke Strik.
“Ai [Vuçiqi] po luan në melodinë e Putinit. Ai nuk është i interesuar të bashkohet me BE, por ta përdorë atë si një bankomat për aq kohë sa mundet”, shtoi ajo.
Një eurodeputet grek ngriti shqetësimin se sanksionet e BE-së mund të izolojë popullin serb, edhe pse ende nuk flitet në Bruksel për masa më të ashpra, siç janë listat e zeza të BE-së për zyrtarët serbë.
Por i vetmi deputet i BE-së që me të vërtetë mbrojti Serbinë në Strasburg ishte Jean-Lin Lacapelle, nga partia e ekstremit të djathtë të Francës, partia Kombëtare Rally, miqësore me Rusinë.
