Halloween është një festë me rrënjë pagane, e cila festohet më 31 tetor dhe ka gjithnjë e më shumë ndjekës në mbarë botën. Një nga simbolet e kësa feste është sigurisht kungulli i gdhendur me një qiri brenda. Por, a e dini si u bë ajo simbol i kësaj feste?
Shumë argumentojnë se Halloween nuk do të ishte i njëjtë pa kunguj. Perimet e zbrazëta me një fytyrë të frikshme janë simboli më i njohur i kësaj feste, madje ka edhe emrin e vet: Jack-o’-lantern. Por ndryshe nga elementët e tjerë të festivalit, ky simbol është relativisht i ri, pasi e ka origjinën nga shekulli i 19-të.
Një histori për “Stingy Jack”
Për të kuptuar këtë traditë, duhet të kthehemi në vitin 1836, kur një histori e quajtur “Stingy Jack” u botua në Gazetën “Irish Dublin Penny”.
Sipas historisë, shumë shekuj më parë jetonte një i dehur dinak me emrin Jack në Irlandë. Nami i tij i keq ishte aq i madh sa zgjoi kureshtjen e vetë Djallit, i cili vendosi ta vizitonte dhe të kontrollonte personalisht nëse ky reputacion ishte i justifikuar. Një natë ai doli para Xhekut, duke i thënë se kishte ardhur për t’i marrë shpirtin. Ai, megjithëse ishte i dehur si kurrë më parë, doli me një plan dhe e bindi që ta linte të pinte një birrë tjetër.
Djalli nuk e besoi, kështu që mori formën e një burri dhe e shoqëroi në lokal. Kur erdhi koha për të paguar, Jack tha se nuk kishte para dhe i kërkoi shokut të tij të kthehej në një monedhë, ndërsa pronari e shikonte atë të kthehej në formën e tij të vërtetë dhe të vinte pas tij. Djalli e bëri këtë, por Xheku e futi menjëherë monedhën në xhepin ku mbante kryqin, duke e penguar Djallin të kthehej në formën e tij të mëparshme. Në këmbim të lirimit të tij, Jack i kërkoi djallit t’i kursente jetën për 10 vjet të tjera.
I poshtëruar dhe i etur për hakmarrje, Djalli u rishfaq para Xhekut pas një dekade. Por, përsëri ai e nënvlerësoi të dehurin dhe ra dakord me dëshirën e tij të fundit: ta linte të hante një mollë nga një pemë aty pranë. Dhe këtë herë ai disi ia doli dhe pasi u ngjit në degë, hodhi kryqin në këmbët e Djallit, duke e bërë atë të paaftë për ta dëmtuar. Përsëri ai nuk kishte zgjidhje tjetër veçse të pranonte kërkesat e Xhekut, i cili këtë herë e bëri të premtonte se kurrë nuk do t’ia çonte shpirtin në ferr.
Mirëpo, atë që nuk e arriti djalli, e bëri alkooli. Pas vdekjes së tij, Zoti ia mohoi hyrjen në parajsë: pastaj ai vetë shkoi në portat e ferrit për t’i kërkuar armikut të tij të vjetër që ta lejonte të hynte… por Djalli i kujtoi atij premtimin e tij se nuk do t’ia hiqte kurrë shpirtin ose për ta pritur atë në ferr: çmimi i mashtrimit ishte dënimi i përjetshëm për të bredhur.
Djalli i dha atij një fanar rrepe, në të cilin digjej një prush i përjetshëm, për t’i ndriçuar rrugën. Ju mund të lexoni poezinë e vitit 1851 “Romanca e Jack O’Lantern” nga Hercules Ellis në këtë lidhje.
Si u bë rrepa një kungull?
Kështu legjenda e fenerëve të bërë nga rrepat u bë një dekorim popullor për dekorimin e shtëpive në prag të festës së të Gjithë Shenjtorëve në Irlandë dhe Britaninë e Madhe. Perimet me fytyrë të gdhendur simbolizonin personazhin kryesor të tregimit, i cili me dinakërinë e tij e mbajti larg vetes Djallin.
Sipas besimeve të lashta kelte, gjatë natës së 31 tetorit, qeniet e mbinatyrshme enden në botën e të gjallëve dhe ky besim u ruajt edhe pas shekujve të sundimit të krishterë. Kjo është arsyeja pse njerëzit besonin se këto amuleta groteske do t’i mbanin shpirtrat e këqij larg shtëpive të tyre.
Tradita u soll në Shtetet e Bashkuara nga emigrantët irlandezë, të cilët u vendosën atje në një numër të madh duke filluar nga shekulli i 19-të. Por duke qenë se rrepat nuk ishin të disponueshme për të gjithë, ata filluan të përdornin kungullin./Living/
