Instituti i Kosovës për Drejtësi (IKD), me përkrahje të Departamentit të Shtetit Amerikan – Byrosë për Çështje të Narkotikëve Ndërkombëtarë dhe Zbatimit të Ligjit, të premten, ka mbajtur konferencë për media, në të cilën është prezantuar raporti me titull “Kompensimi i viktimave të dhunës në familje”.
Ky raporti është rezultat i analizës analitike që IKD i ka bërë aktgjykimeve të Gjykatave Themelore të Kosovës për periudhën 2020-2022.
Hulumtuesi i IKD-së Flamur Kabashi gjatë prezantimit të raportit tha se rastet e kompensimit të viktimave të dhunës në familje nuk po vendoset në procedurë penale, por palët po udhëzohen në konteste civile.
Ai theksoi se në të gjitha 50 aktgjykimet e analizuara për rastet e dhunës në familjes, pavarësisht paraqitjes së kërkesës për kompensim, gjykata kanë udhëzuar në kontest civil.
“Pavarësisht faktit se viktimat kanë paraqitur kërkesë për kompensim të dëmit të shkaktuar nga vepra penale në 24 raste, IKD ka gjetur se në asnjë prej rasteve gjykatat nuk kanë vendosur në procedurë penale. Prej nga rrjedhë se, gjykatat kanë udhëzuar në kontest civil në të gjitha rastet e ekzistimit të kërkesës pasurore juridike. Sipas analizës së aktgjykimeve është identifikuar se në 31 raste, gjykatat kanë udhëzuar palën/viktimën në kontest civil”, tha Kabashi, thuhet në njoftim.
Gjithashtu, Kabashi flet dhe për mungesën e përfaqësimit të viktimave të krimit në procedurën penale.
“Ajo çfarë tërheq vëmendjen është mungesa e përfaqësimit të viktimave në procedurë. Përkundër këtyre përcaktimeve, IKD ka gjetur se nga 50 raste të analizuara, viktimat kanë pasur përfaqësim në vetëm 22 raste, në 15 prej tyre nga mbrojtësi i viktimave, derisa në shtatë (7) raste të tjera, kanë qenë të përfaqësuara nga avokatët, që kanë angazhuar. Shprehur në përqindje, i bie se viktimat kanë pasur përfaqësues në vetëm në 38% të rasteve, duke rezultuar në mos përfaqësim profesional për viktimën në 62% të rasteve tjera”, tha ai.
Ndërsa, hulumtuesja e IKD-së, Shqiponja Gashi theksoi problemet e shumta që paraqiten nga mos vendosja në procedurë penale. Sipas saj mos vendosja në procedurë penale mbi kërkesën e viktimës për kompensim dëmton mbështetjen e sistemit të drejtësisë penale nga viktimat potenciale.
Tutje, Gashi tha se kohëzgjatja për zgjidhjen e një lënde në procedurë civile është tejet e gjatë. Nga llogaritjet e Këshillit Gjyqësorë të Kosovës është gjetur se një lëndë civile të marr epilog duhet të kalojë afërsisht 5.5 vite.
“Zhvillimi i një procedure penale dhe një civile njëkohësisht, për rastin e njëjtë shkakton rëndesë tjetër në sistemin e drejtësisë. Kjo pasi që, për çështjen e njëjtë që do të mund të përfundohej në procedurë penale do të zhvillohet procedurë civile, dhe duke marrë gjithnjë në konsideratë kohëzgjatjen e lëndëve civile, në mënyrë të paevitueshme do të reflektohej ndikimi në gjykimin në kohë të arsyeshëm”, shtoi Gashi.
Gashi shtoi po ashtu se Komisioni për Kompensimin e Viktimave të Krimit për periudhën janar-shtator 2023, nga 28 kërkesa për kompensim të viktimave të dhunës në familje ka aprovuar 23 prej tyre duke ofruar në total 45,095 euro, apo në mesatare i bie 1,960 euro për person.
Dhe krejt në fund Gashi ofroi 4 rekomandime për Gjykatat gjatë trajtimit të këtyre lëndëve.
1.Gjykatat të vendosin lidhur me propozimin për realizimin e kërkesës pasurore juridike në procedurë penale;
2. Institucionet të ndërmarrin të gjitha masat e nevojshme në mënyrë që të sigurohet përfaqësimi profesional për viktimat e dhunës në familje tutje;
3. Zyra për mbrojtjen ndihmë të viktimave dhe mbrojtësit e angazhuar të përmbushin kompetencat në mënyrë të plotë dhe të paraqesin kërkesë pasurore juridike në emër të viktimës në procedurë penale si dhe arsyetimet e gjykatave lidhur me rastet e dhunës në familje t’i referohen Konventës së Stambollit.
